افزایش قیمتها و بالا رفتن هزینههای سفر موجب شده تا بخشی از جامعه به کلی مقوله مسافرت و اقامت چند روزه در شهری دیگر را از سبد خانواده خارج کنند و گروهی هم به همان سفرهای کوتاه مدت ولی بیکیفیت قانع باشند. موضوعی که میتواند این پیشبینی را قوت ببخشد که واحدهای خدماتی گردشگری برای اینکه مشتریهای خود را در سال آینده از دست ندهند و گرفتار افزایش قیمت نامتعارف نشوند، کیفیت خدمات را پایین نگه دارند. کاری که موجب میشود استاندارد سفرهای داخلی نیز بیش از این زیر سؤال برود.
کافی است سری به اصفهان و مشهد و شیراز و تبریز بزنیم که بخش زیادی از اقتصاد این شهرها به وجود هتلها و گردش مالی آنها بستگی دارد. با این وجود از رونق افتادن هتلها خبر ناگواری است که میتواند دل اقتصاد ملی را هم به درد آورد. چندی پیش بود که رئیس جامعه هیئت مدیره هتلداران ایران در مورد پیشبینیهایی که این روزها در مورد افزایش قیمت در بخش اقامت انجام میشود، گفته بود: «افزایش نرخی که هتلها در این چند سال داشتهاند ناشی از تورم و هزینهای تحمیلی بوده است، چراکه حاشیه سود هتلها به خاطر افزایش دستمزدها، مالیاتها و هزینههای جاری، به نسبتِ سالهای گذشته کمتر شده و هر سال هم کمتر میشود.» جمشید حمزهزاده با اشاره به راهکارهای برون رفت از این معضل تأکید کرد: «ما در دیدارهایی که با مسئولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و نمایندگان مجلس داشتهایم، بارها راهکارهایی را مطرح کردهایم تا علاوه بر نجات هتلهایی که در آستانه ورشکستگی قرار گرفتهاند، نرخ خدمات سفر را کاهش دهیم، اما هنوز راه به جایی نبردهایم.»
هتلهای گران با خدمات کم
خبرها از وضعیت هتلها در استانهای مختلف خوب نیست. در یک نمونه میتوان به هتلداران خراسان شمالی اشاره کرد که رئیس اتحادیه اعلام کرده بیش از ۸۰ درصد هتلها در لیست فروش قرار گرفتهاند. این موضوع یعنی یا مردم مسافرت نمیکنند یا سفرهایشان را آنقدر ارزان انجام میدهند که هیچ پولی را برای اقامت در هتل کنار نمیگذارند.
اما آنهایی هم که سفر به خارج را در اولویت نسبت به ایرانگردی میگذارند، هزینههای بالا و خدمات پایین در هتلهای ایران و گردشگاهها را بهانه این کارشان عنوان میکنند.
قیمت تمامشده سفر در کشور ما بسیار بالاتر از استانداردهای جهانی است. این را کارشناسان گردشگری میگویند. از نظر کارشناسان هزینه اقامت مهمتر از هزینه رفتوآمد است و باعث میشود هزینه سفر داخلی بیشتر از سفر خارجی یا فقط کمی کمتر ارائه شود، در حالیکه از نظر امکانات و سرویس پذیرایی پایینتر است. یعنی با همان هزینهای که میتوانید در یک هتل ٤ ستاره در داخل کشور اقامت کنید، میتوانید در کشورهای اطراف در هتلی در همان سطح اقامت کنید. این نکته را هم باید مورد توجه قرار داد که امکانات آن هتلها و خدمات و سرویسهای پذیراییشان بیشتر و بهتر از داخلیهاست. ضعف و کمبود نیروی انسانی و عدم آموزش در هتلهای داخلی و همچنین ارائهنشدن تجهیزات هتلداری و پذیرایی مناسب باعث میشود برخی ترجیح بدهند به سفرهای خارجی بروند. اواسط سال گذشته بود که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اعلام کرد؛ ۹ میلیون و ۱۹۶ هزار و ۱۴۰ نفر در سال ۹۵ از ایران به خارج سفر کردند که در مقابل کمتر از ۵ میلیون گردشگر خارجی به ایران سفر کردهاند. همچنین اعلام شد که سفر ایرانیها در پنج ماه نخست ۹۶ در مقایسه با مدت زمان مشابه سال قبلتر ۲۱ درصد رشد داشته و جمعیتی در حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از ایران خارج شدهاند. با این اوصاف و با توجه به آمارها، اگر از سفر قشر متوسط و ضعیف جامعه در داخل ایران چشم پوشی کنیم، به معضل دیگری میرسیم و آن هم اختلاف فاحش میزان افزایش چشمگیر تورهای خروجی نسبت به تورهای داخلی است که پاسخ آن را باید در بالا بودن قیمت تمامشده سفر در ایران نسبت به استانداردهای جهانی جستوجو کرد. هر چند در سال گذشته معاون گردشگری کشور با ابراز تأسف نسبت به افزایش تورهای خروجی، از اجرای برنامهای خبر داد که هدف آن، برقراری تعادل بین سفر گردشگران خارجی به ایران و خروج مسافر از کشور بود. اما گذر زمان نشان داد یا طرحی اصلاً نبوده، یا آن طرح هم مثل برنامههای دیگر روی کاغذ ماند و خاک میخورد.